Mensen die mij kennen weten: ik heb extreem goede interne motivatie. En ze weten ook dat daar tegenover staat dat het heel moeilijk is me extern te motiveren. Ik doe dus niet aan bootcamp (trainers die je lopen te vertellen dat je nog wel een push-up kan), ik reageer vrij averechts op emotionele chantage en heb ik alle verplichte lessen zelfverdediging voor meiden op de middelbare school aan de kant gezeten, omdat ik vond (en vind) dat ik had moeten kunnen kiezen tussen dat of de Taekwondo die de jongens kregen. Het is niet dat ik geen vervelende dingen wil doen, maar ik wil er dan zelf voor kiezen en ik wil zeker niet gemanipuleerd worden. En manipuleren is precies waar Big Tech extreem goed in is blijkt wel uit het boek van Rana Foroohar.
Foroohar begeeft zich al sinds 2007 als journalist in de financiële sector en in 2017 schrijft ze bij de Financial Times een wekelijkse column over de belangrijkste gebeurtenissen in de economische wereld. Big Tech speelt hier regelmatig de hoofdrol. Als aanleiding voor het boek noemt ze echter vooral dat ze erachter komt dat haar zoon in één maand 900 dollar uit heeft gegeven in de App Store aan aankopen in een spelletje (dat geeft je dus geen echte spullen, alleen extra mogelijkheden in het spel) zonder dat hij doorhad dat het om een dergelijk bedrag ging. In dit boek bekijkt ze dan ook hoe de Big Tech bedrijven werken, hoe ze zo’n grip op ons hebben en wat dat betekent voor onszelf en voor de wereld waarin we leven.
En dat is niet meteen iets om vrolijk van te worden, de Nederlandse ondertitel van het boek is dan ook niet voor niets: ‘Hoe we onze privacy, vrije markt en democratie in de uitverkoop doen’.
De kortste en de helderste samenvatting van dit boek is volgens mij: Foroohar combineert haar kennis van economie, politiek en Big Tech om ons de veelheid van manieren te laten zien waarop de handelswijze in Big Tech niet te verenigen valt met een gezonde economie en democratie. Door het combineren van voorbeelden uit verschillende facetten weet Foroohar een mosaic te maken waarbij het algemene beeld voor de lezer zichtbaar wordt: Big Tech bedrijven zijn er niet echt voor jou als persoon.
Uiteraard lijken sommigen af en toe wel idealistisch. Maar dat blijkt vaker schone schijn. Larry Page en Sergey Brin leggen bijvoorbeeld de basis voor Google in de tijd dat ze promoveren bij Stanford University. Zonder te vragen of overleggen confisceren ze het gehele computersysteem van Stanford om zo hun zoekmachine te kunnen draaien, om uiteindelijk te weigeren de algoritmes te publiceren die ze hiermee ontwikkelen.
Ook stuitend is hoe de politieke lobby voor verschillende Big Tech bedrijven in de VS heeft geprobeerd om een wetsvoorstel tegen te houden waarin techbedrijven die doelbewust sexhandel faciliteren verantwoordelijk gehouden kunnen worden voor de inhoud die op hun platforms wordt geplaatst (in aanvulling op artikel 230 van de Communications Decency Act (VS) die techbedrijven vrijstelt van de verantwoordelijkheid voor wat gebruikers op hun platformen plaatsen of doen).
Deze wet tegenhouden is dan uiteindelijk niet gelukt. Wel gelukt is het aanpassen van het patentenstelsel in de VS op een manier die het voor bedrijven moeilijker maakt ergens een patent voor verkrijgen en voor anderen goedkoper om deze patenten aan te vechten. Iets waar in de praktijk uiteraard met name grote bedrijven enorm van profiteren.
Ook erg benauwend vond ik om te lezen hoe Amazon zijn al gigantische macht blijft uitbreiden naar verschillende branches, met behulp van de macht (lees data) die ze al hebben. Bijvoorbeeld, als je als bedrijf via internet dingen wilt verkopen kan je in de VS bijna niet om Amazon heen. Maar omdat Amazon eigenaar is van het platform waar je op verkoopt kunnen ze alles inzien wat je daar doet. Zo gebruikt Amazon algoritmes om de prijzen van producten van concurenten te volgen en op basis daarvan de prijzen van hun eigen producten aan te passen. Alsof alle supermarkten het kassasysteem van de Albert Heijn moeten gebruiken, die vervolgens op basis van die data de eigen prijzen, inrichting en inkoop aanpast.
En steeds helderder wordt het dat (wat je eigenlijk echt al wel wist) het eigenlijke product waar Amazon, Facebook en Google hun geld mee verdienen niet de software is die je zo graag gebruikt, maar jou data. En dat ze om die reden er alles aan zullen doen om je zo lang mogelijk op hun platforms te houden, ook als dit betekent dat je als gebruiker een behoorlijk beperkte visie op de wereld voorgeschoteld krijgt dankzij algoritmes die bijvoorbeeld extreme content voorschotelen.
En de lijst in het boek gaat door, over uitbuiting van arbeiders in de platformindustrie, over de mogelijk ontwrichtende werking van Big Tech op het financiële systeem, hoe ze veel werk steken in zo min mogelijk belasting betalen, over de beïnvloeding van wetenschappers en politici, etc. etc. etc.
Hoewel al deze voorbeelden los van elkaar al schokkend zijn en allemaal samengenomen nog meer, laat dit vooral zien dat de mensen die dit bewerkstelligen niet in dezelfde wereld leven als jij en ik. Ze leven in een wereld waarin het ok is om mensen, bedrijven en overheden te manipuleren voor winst en macht. Misschien denk je, maakt dat uit? Wel als ze zóveel invloed hebben op de wereld waar je inleeft, de dingen die je doet of kan doen, of zelfs op de gedachten die je hebt.
Foroohar eindigt haar boek dan ook met het voorstel om de macht van Big Tech beter te reguleren, de zeggenschap over onze data terug te krijgen, na te denken over een manier waarop de samenleving goed de transitie door kan maken naar een anderende manier van werken door digitalisering, een eerlijker belastingstelsel en een economisch landschap waarbij weer meer ruimte is voor concurrentie en innovatie.
Ik ben voor, maar dat had je waarschijnlijk al verwacht. En ik kan je van harte aanbevelen Foroohar’s boek ook vooral zelf te lezen, vooral als je er niet van houdt gemanipuleerd te worden.